Kỹ thuật hạt nhân Việt Nam đã tạo giống lúa năng suất chất lượng

Giống lúa mới được tạo ra bằng kỹ thuật hạt nhân có hiệu quả cao nhất so với phương pháp khác. Ảnh minh họa
Kỹ thuật hạt nhân hiệu quả cao nhất tạo giống mới

Tại Hội thảo Quốc gia lần II của Bộ Khoa học và Công nghệ với chủ đề ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, GS. TSKH Trần Duy Quý, Viện nghiên cứu hợp tác Khoa học kỹ thuật Châu Á Thái Bình Dương (IAP) cho biết, hiện nay, một trong những phương pháp chọn tạo giống cây trồng có hiệu quả nhất là ứng dụng kĩ thuật hạt nhân để tạo ra nguồn biến dị di truyền phong phú cho công tác chọn lọc.

Có rất nhiều loại giống cây trồng có năng suất cao, chất lượng tốt chống chịu sâu bệnh khá và thích ứng hơn với biến đổi khí hậu hiện nay được tạo ra bằng kĩ thuật hạt nhân. Theo báo cáo của IAEA/FAO năm 2014, ở Việt Nam chúng ta cho đến nay đã tạo ra được 78 giống cây trồng đột biến và đứng thứ 8 trên thế giới về thành tựu chọn giống đột biến.

Ở Việt Nam, hơn 90% các giống đột biến được tạo ra nhờ nhờ việc sử dụng tia X và tia Gamma. Đã có rất nhiều các thành tựu chọn tạo giống lúa bằng phương pháp đột biến để tạo ra các giống lúa có năng suất, chất lượng với các giống lúa như DT10, DT11, A20, Tám thơm đột biến, Khang Dân đột biến, P6 ĐB … tập trung chủ yếu tại các Viện nghiên cứu như Viện Di truyền Nông nghiệp, Viện Cây lương thực và Thực phẩm, Viện KHKT Nông nghiệp Miền Nam, Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long Học Viện Nông nghiệp Việt Nam …

Trong đó, nổi bật phải kể đến ba giống lúa NPT4, NPT5 và QP-5 được chọn tạo thành công bằng đột biến tia gamma nguồn 60Co với liều lượng từ 250-300 Gy.

Trong số các giống trên, hai giống NPT4, NPT5 là hai giống có năng suất cao, trung trình từ 8,9 - 9,2 tấn/ha, có thời gian sinh trưởng ngắn (105 - 110 ngày vụ mùa; 130 - 135 ngày trong vụ xuân), rất cứng cây, lá đứng, mầu sắc lá xanh đậm, phù hợp với khả năng thâm canh, có khả năng chống chịu sâu bệnh và điều kiện bất thuận, đặc biệt các yếu tố cấu thành năng suất đều vượt trội so với giống đối chứng và các giống đang sản xuất đại trà kể cả lúa lai như Nhị ưu 868, Thiên nguyên ưu 9 …

Kết quả thí nghiệm tại Viện IAP trong 3 năm 2013 - 2015 cho thấy, giống lúa NPT4, NPT5 có năng suất trung bình cao hơn so với hai giống lúa gốc và các giống lúa lai như Nhị ưu 868, Thiên nguyên ưu 9, HYT100 và đối chứng Khang dân 18. Khẳng định rằng, giống siêu lúa NPT4, NPT5 có năng suất trung bình cao hơn so với các giống lúa lai. Trung bình là 92,54 tạ/ha (NPT4), 89,72 tạ/ha (NPT5) trong khi đó các giống lúa lai của Trung Quốc như Nhi ưu 838, Thiên nguyên ưu 9 có năng suất trung bình từ 77,5 - 80,74 tạ/ha.

Không còn lệ thuộc vào Trung Quốc về giống lúa

GS. TSKH Trần Duy Quý cho rằng, các giống lúa mới tạo ra bằng kỹ thuật hạt nhân hoàn toàn có khả năng thay thế một phần lúa lai và các giống lúa thuần như Khang Dân 18 và Q5 có nguồn gốc nhập nội từ Trung Quốc, góp phần đảm bảo tình hình an ninh lương thực và phát triển bền vững lúa gạo của Việt Nam.

Trong những năm gần đây, việc chuyển dịch cơ cấu cây trồng đã đòi hỏi các nhà khoa học cần tìm ra các giống lúa ngắn ngày giống như Khang Dân và Q5, có năng suất cao tương đương nhưng phải ngon cơm hơn và khả năng kháng bạc lá cao hơn Q5 và Khang Dân 18 nhất là ở vụ mùa. Vì hai giống này vẫn chiếm tỷ lệ gần 45% diện tích canh tác ở các tỉnh phía Bắc.

Đây là một trong những nguyên nhân làm giảm chất lượng gạo của nước ta trên thị trường trong nước và xuất khẩu. Để khắc phục những nhược điểm này, các nhà chọn giống ở các Viện, Trung tâm, Trường đại học nước ta đã tích cực áp dụng kết hợp nhiều phương pháp chọn tạo giống truyền thống như lai tạo, đột biến kết hợp với hiện đại như Marker phân tử, nuôi cấy bao phấn và đã tạo ra được một số giống có năng suất tương đương Khang Dân 18 và Q5.

Tuy nhiên, những giống này tuy phẩm chất có khá hơn Q5 và Khang Dân 18 nhưng khả năng thích ứng không rộng và nhất là mức kháng sâu bệnh hại như đạo ôn, bạc lá, rầy nâu không được cải thiện, nên năng suất thường không ổn định khi tình hình sâu bệnh và biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng khốc liệt.

Do đó cần phải tạo ra các giống mới khắc phục được những nhược điểm nêu trên và thích ứng rộng, năng suất ổn định như Khang Dân, Q5, nhưng phẩm chất phải hơn Khang Dân, Q5 tức là phẩm chất phải đạt điểm 3 trở lên và khả năng kháng sâu bệnh hơn Q5.

Trong thời gian tới, cần trú trọng đẩy mạnh hơn nữa công tác nghiên cứu công nghệ kỹ thuật hạt nhân trong lĩnh vực tạo ra giống lúa mới.

Đức Mậu

Nguồn: vietq.vn